از سفرنامه ها هم نمي خواهم بگويم و از رابطه اي که مي توانند با آدم هاي اهل سفر و حتي آدمهايي که اهل سفر نيستند برقرار کنند. مي خواهم يکسره بروم سر اصل مطلب و اينکه اساسا چرا مراکش را براي سفر انتخاب کرده ام.
مراکش دروازه ي آفريقاست و نزديک ترين کشور آفريقايي به اروپا. مراکش زماني مرا وسوسه کرد که در جنوب اسپانيا فيلم مي ساختم و وقتي درکوچه پس کوچه هاي گرانادا قدم مي زدم، احساسي از خويشاوندي با مردم آن منطقه داشتم.
ايراني ها مراکش را چندان نمي شناسند. در همه ي اين سالها مراکش جزو کشورهايي بوده که ايراني ها کمتر به آنجا رفت و آمد داشته اند. حتي تا همين چند سال پيش هم ويزايي براي رفت و آمد صادر نمي شد. ريشه ي اختلاف ها شايد به سال هاي اول انقلاب برميگردد؛ زمانيکه ملک حسن، پادشاه مراکش، محمدرضا پهلوي را پس از سقوطش در تهران در رباط پناه داد. از همان موقع بود که ملک حسن هم مثل ملک حسين، پادشاه اردن، و انور سادات، رييس جمهور مصر، رفت توي ليست سياه و 35 سال طول کشيد تا فراموشي تاريخ به داد برقراري ارتباط مجدد بين مردم دو کشور برسد.
حالا خوشبختانه آبها از آسياب افتاده و مراکش هم به فهرست جاهايي که به ايرانيها ويزا ميدهند اضافه شده است. گرچه گرفتن اين ويزا پردردسر است. نه از با حساسيت روي ايرانيها، بلکه از اين جهت که سفارت يکباره با درخواست هاي فراواني مواجه شده و مديريت اين همه تقاضا گاهي دردسرآفرين مي شود. به ويژه آنکه سفارت مراکش در تهران - دست کم در روزهايي که من درخواست ويزا داده بودم با مشکلات فني مثل قطع شدن اينترنت و خرابي پرينتر و مصائبي از اين دست روبه رو بود. هرچند مهرباني خانمي مراکشي که در سفارت مشغول به کار بود بخشي از مشکلات را حل مي کرد، با اين حال فراموش نمي کنم که به من تذکر داده شد با توجه به اينکه روزنامه نگار هستم، حق ندارم با دوربين حرفه اي عکاسي کنم؛ چون ممکن است خودم و دوربينم دستگير شويم؟
وقتي قرار است براي مخاطب ايراني درباره ي کشور مراکش بنويسي با يک گرفتاري بزرگ روبه رو مي شوي و آن هم اسم کشور مراکش است. ما در جهان تنها مردماني هستيم که به اين کشور مي گوييم مراکش. مراکش در واقع نام چهارمين شهر بزرگ کشور Morocco است. خودشان و بقيه ي مردم جهان با اين نام آشنا ترند. ايراني ها هم تا همين چند دهه ي پيش بيشتر واژه ي «مغرب» را به کار مي بردند، اما از آنجايي که مغرب به بخش بزرگتر از آفريقا (مراکش، الجزاير و تونس) اطلاق مي شده، در همه ي منابع نام مراکش جايگزين آن شده است. جالب است که کشور ترکيه هم تنها کشوري ست که به کشور مراکش ميگويد کشور فس (فس نام سومين شهر بزرگ مراکش است).
بر اين اساس هر جا در کتاب صحبت از شهر مراکش مي شود، تا حد امکان از واژه ي شهر استفاده شده است.
نوشته هاي اين کتاب حاصل يک سفر تقريبا بيست روزه در بهار ???? به کشور مراکش است که بيشتر بخش هاي مرکزي و شمالي آن را دربر مي گيرد.
جنوب مراکش خود حديثي ديگر دارد و براي سفر، زماني ديگر را مي طلبد. زماني که هواي مناسب تري براي رفتن به صحرا باشد. با اين حال تصور ميکنم همين نوشته ها هم به شناختي نسبي از فضاي اين کشور کمک کند. ساحل طولاني مراکش با اقيانوس اطلس از يک سو و نزديکي اش با درياي مديترانه و تنگهي جبل الطارق از سوي ديگر تصاوير بي نظيري از هم آغوشي خشکي و آب پديد آورده است که هر کسي را وسوسه ميکند به مراکش سفر کند يا حتي در آنجا بماند.
در اين کتاب هم سعي کرده ام نگاهم بيشتر اجتماعي باشد و آدم ها حضور پررنگ تري نسبت به ساختمانها و جاهاي ديدني داشته باشند. همچنان معتقدم که اطلاعات مربوط به موزه ها و قصرها و باغ ها و ... را ميتوان در منابع اينترنتي و مکتوب به دست آورد. آنچه جايش در بين سفرنامه ها خاليست، تجربه هاي شخصي نويسنده در برخورد با آدم هايي از فرهنگي ديگر است.
در پايان جا دارد از چند نفر از دوستانم ياد کنم که حضورشان به خلق اين کتاب کمک کرد. ابتدا از مهسا نعمت ياد کنم که سفرش به مراکش و عکسها و متن هايي که در فضاي مجازي منتشر مي کرد، مرا براي سفر به مراکش راغب تر کرد. از فرشاد فارقي براي تهيه ي اطلاعات تاريخي ضميمه تشکر ميکنم و از اشکان مزيدي براي ترجمه ي ترانه ي باب ديلان. سپاس ويژه اي هم دارم از ليلا هدايت پور که به ويرايش کتاب کمک کرد. از طراح کتاب حبيب ايلون ياد ميکنم که سليقه ي خوبش به زيبا شدن کتاب کمک کرد و مثل هميشه بايد از زحمات نيما سليمي مدير نشر مثلث تشکر کنم که همواره همراه و مشوق من بوده است.
قبل از شروع مطالعه ي کتاب توصيه ميکنم ، دستهاي نعناي تازه بخريد، آن را با کمي چاي سبز يا سياه توي قوري دم کنيد، پنج دقيقه صبر کنيد و...
حالا کتاب آماده ي خواندن است. به مراکش خوش آمديد!