يکي از خصيصه هاي بسيار مهم دنياي امروز رنگارنگي و تنوع آن است. تقريبا در تمام حوزه ها و پديده ها با گونه هاي بسيار متنوعي از انتخاب مواجه هستيم. در مورد همين موضوع خلاقيت، کافي است به يک کتاب فروشي مراجعه کنيد تا با قفسهاي مملو از آثار مواجه شويد. چه چيزي باعث مي شود از ميان اين طيف رنگارنگ آثار که در برابر چشمتان رژه مي رود، ناگهان يکي توجهتان را جلب کند؟ عنوان کتاب، نام نويسنده، نام ناشر، رنگ روي جلد، يا... زماني را که تلويزيون يک يا دو کانال بيشتر نداشت به خاطر داريد؟ از وسيله اي به اسم «کنترل از راه دور» هم خبري نبود. وظيفه بچه هاي کوچک تر بود که بروند و کانال تلويزيون را عوض کنند. وظيفه چندان سختي هم نبود. چون برنامه هاي متنوع و نزديک به هم نبود. وقتي يکي از شبکه ها فيلم سينمايي يا برنامه سرگرم کننده و محبوبي داشت، ديگري اخبار پخش مي کرد و ... با افزايش تعداد شبکه هاي تلويزيوني، و به ويژه با اضافه شدن شبکه هاي ماهواره اي و نيز اختراع دستگاه کنترل از راه دور، حق انتخاب به مراتب بيشتري در اختيار «بينندگان عزيز قرار گرفت. حالا تماشاگران مقابل تلويزيون روي مبل لم ميدادند و با فشردن سرانگشت خود
کانال» را در کسري از ثانيه عوض مي کردند. اگر در گذشته برنامه هاي تلويزيوني در آغاز خود بيست دقيقه فرصت داشتند تا مخاطب را جلب کنند، حالا بايستي هر ثانيه به عاملي براي ايجاد جذابيت مي انديشيدند. در اين دنياي متنوع و در اين فضاي رقابتي شديد، چه چيز يا چه عاملي مي تواند باعث موفقيت و ربودن گوي سبقت از رقبا شود؟ نوآوري و خلاقيت!
اما، ممکن است در وهله نخست نگارش و خواندن کتابي تحت عنوان «خلاقيت و هنر» عجيب به نظر برسد: مگر هنر چيزي غير از خلاقيت است؟ هنر گستره وسيعي از فنون تا آثار زيباشناسانه را در بر مي گيرد. به همان نسبت، خلاقيت نيز مي تواند شئون وسيعي از حيات فردي و اجتماعي انسان و از جمله هنر را در بر بگيرد. از نظر بسياري از صاحب نظران، خلاقيت به همان اندازه در امور بزرگ و خاص لازم است که در امور کوچک و عام، به همان اندازه به کار يک هنرمند مي آيد که به کار يک معلم، يک کارمند، يک فروشنده و...
با اين حال، از طريق اين عنوان (خلاقيت و هنر) مايليم نقش و کارکردهاي خاص خلاقيت را در کار هنرمندان و هنرجويان نشان دهيم. از اين رو، عمده مثال ها و تمرينات اين کتاب در زمينه هنر و شاخه هاي مختلف آن انتخاب شده است. به اين ترتيب، خواننده کتاب ضمن آشنايي با تعاريف، نظريه ها، رويکردها، روشها، مزايا و محدوديت هاي خلاقيت به عنوان يک مهارت اکتسابي، با نظريه ها، ديدگاهها مباني اوليه نظري و ابزار برخي از هنرها نيز آشنا مي شود.
با توجه به اهميتي که مهارت خلاقيت در خلق اثر هنري دارد، پرورش آن بايستي يکي از ارکان آموزش هنري قرار گيرد. اما در عمل، در برنامه هاي آموزشي دانشگاهها و مراکز آموزش هنري کوشش سامانمند و برنامه روشن و حساب شده اي در اين زمينه مشاهده نمي شود. اميد که تأليف اين کتاب گام مؤثري در اين جهت باشد.
با وجود ارتباط نزديک و تنگاتنگ خلاقيت و هنر، متأسفانه اثر قابل توجهي در اين زمينه وجود ندارد. به ويژه جاي يک منبع آموزشي، که به طور اختصاصي کاربرد خلاقيت را در آفرينش هنري نشان دهد و از طريق ارائه نمونه هاي عملي در کار هنرمندان کارايي خلاقيت را در توليد هنري نشان دهد، خالي است.
در تأليف اين کتاب، رويکردي کاملا آموزشي اتخاذ شده است. به اين ترتيب، به عنوان يک
و
کتاب آموزشي و درسي، موفقيت در آموختن مباحث، نيازمند پيروي از دستورالعمل ها و انجام کامل تمرين هاست. در اين راه البته رويکردي خلاقانه نيز مي توان اتخاذ کرد. خواننده کتاب، مي تواند و چه بهتر که تمريناتي تکميلي طراحي و اجرا کند.
دلفان کتاب بسيار خرسند خواهند شد نظرات، پيشنهادها و نقدهاي خوانندگان کتاب را در ويرايش هاي بعدي آن لحاظ کنند و از اين بابت پيشاپيش سپاسگزاري
مي نمايند.
دکتر بهرام جلالي پور فائزه فيض شيخ الاسلام