شرط ميبندم که اگر دو دهه پيش از شما مي پرسيدند عوامل تعيين کننده موفقيت کلي يک فرد در زندگي چيست، شما احتمالا پاسخ ميداديد: ضريب هوشي بالا، تحصيلات خوب و عملکردهاي شناختي قوي. مردم به طور طبيعي فکر مي کردند که افراد داراي بهره هوشي بالا در کل شانس بيشتري براي کسب موفقيت دارند. پدر و مادرها، معلمان، دوستان و آشنايان همگي همين ديدگاه را داشتند و باهوش بودن را برابر با موفق بودن ميدانستند. اما اي کاش مسأله به همين سادگي مي بود!
اگر مي خواهيد در زندگي به موفقيت برسيد، بايد سخت مطالعه کنيد، نمره هاي عالي بگيريد، به دانشگاه برويد، بيشتر درس بخوانيد و با کسب افتخارات زياد از دانشگاه فارغ التحصيل شويد. پيش تر باور بر اين بود که طي اين مسير تضمين کننده دستيابي به يک شغل عالي و يک زندگي سرشار از موفقيت است.
شما سالهاي زيادي را با اين باور و طرز فکر گذرانده ايد و هرچند اين طرز فکر کاملا اشتباه نيست، ولي همه ماجرا هم نيست. موفقيت نتيجه ترکيبي
از عوامل گوناگون است و اساسي ترين عامل اين است که شما بتوانيد احساسات و هيجانات خود و ديگران را به خوبي مديريت کنيد.
هوش هيجاني با ضريب هيجاني (که هردو بيانگر يک مفهوم يکسان هستند) نوعي از هوش است که توانايي فرد براي تشخيص و مديريت يا کنترل احساسات و هيجانات خود و ديگران را نشان ميدهد. اين مفهوم مفهومي ساده و سرراست است که از دو مؤلفه يا عنصر اصلي تشکيل شده است: - شناسايي يا تشخيص هيجانات، خواسته ها، تمايلات و هدف ها در
خود و ديگر افراد. - مديريت اين هيجانات و اعمال به منظور دستيابي به بهترين نتيجه
براي هر فرد. پژوهش ها درباره هوش هيجاني از اواسط سده بيستم ميلادي در جامعه علمي روان شناسي آغاز شده و تاکنون ادامه داشته است. با اين حال، از سال 1995 که دانيل گلمن كتاب خود با عنوان «هوش هيجاني» را منتشر کرد، اين مفهوم در کانون توجه پژوهشگران حوزه روان شناسي قرار گرفت و به مفهومي تحول آفرين تبديل شد. تا پيش از آن، تنها عاملي که براي سنجش توانايي هاي فردي مورد توجه و ارزيابي قرار مي گرفت، ضريب هوشي بود. هنگاميکه مفهوم هوش هيجاني مطرح شد و رونق يافت، از آن پس معلوم شد که اندازه گيري ضريب هوشي شيوه اي ناکافي و محدود براي ارزيابي توانايي افراد و شانس موفقيت آنهاست. فضاي بي رحم و سخت کار و شغل و تجارت بسيار متفاوت از محيط آرام و بي دغدغه کلاس هاي درس است.
اگر کسي مي خواهد در جهان واقعي کاروتلاش کند، لازم است که نوع متفاوتي از هوش را به کارگيرد که با آن هوشي که در کلاس ها و کتاب خانه هاي دانشگاه مطرح است تفاوت دارد. دانش و توانمنديهاي شناختي فرد به تنهايي تضمين کننده موفقيت او در زندگي نيست. داشتن نمرات بالا به خودي خود به معناي کسب يک شغل پردرآمد يا کسب وکار پرسود نيست.
فرد داراي ضريب هوشي بالا در بهترين حالت، شغلي را پيدا خواهد کرد يا کسب و کاري را آغاز خواهد کرد؛ ولي براي رسيدن به موفقيت به چيزي بيشتر از ضريب هوشي نياز دارد. موفقيت نيازمند داشتن مهارت هاي اجتماعي و هيجاني و همچنين مهارت در ارتباط و گفتگو با ديگران است. اينها مهارتهاي زندگي هستند که در کلاس درس آموخته نمي شوند بلکه آنها را مي توان با زندگي در يک مدرسه شبانه روزي، رفت و آمد در مراکز عمومي، عضويت در باشگاه هاي اجتماعي، عضويت در تيم هاي ورزشي و شرکت در فعاليتهاي اجتماعي داوطلبانه ياد گرفت. آيا هنوز گمان ميکنيد که ضريب هوشي تنها عامل تعيين کننده موفقيت فرد در زندگي است؟ دوست من، اگر چنين فکر ميکنيد پس هر فرد موفقي که امروزه مي بينيد از مدير عامل شرکت ها گرفته تا رئيس جمهور، تا رهبران فکري و کارآفرينان موفق همه و همه بايد دانش آموخته دانشگاه هاروارد، استنفورد يا MIT باشند با مدرک دکتري.
فهرستي از ده فرد موفق که بيش از همه مورد توجه و تحسين شما هستند را تهيه کنيد. آنها افرادي هستند که از نظر شما داراي يک زندگي سرشار از موفقيت و تعادل اند. آيا همه اين افراد از مؤسسات علمي معروف فارغ التحصيل شده اند و داراي ضريب هوش بالا هستند؟ شرط مي بندم که اين طور نيست.
بر من ايراد نگيريد؛ من نمي خواهم اهميت هوش را دست کم بگيرم يا از شما بخواهم که کتاب مهندسي مکانيک را ببنديد و به مطالعه درباره روان شناسي انسان بپردازيد. اگر شما داراي توانايي هاي شناختي و ضريب هوشي بالايي باشيد موهبت بسيار بزرگي است. چيزي که من مي گويم اين است که هم بايد EQ(هوش هيجاني) وهم IQ(ضريب هوشي) خوبي داشته باشيد؛ چرا که اين دو مکمل يکديگر هستند و در کنار هم شانس شما براي رسيدن به موفقيت در جهان واقعي را افزايش مي دهند. اگر بتوانيد هوش هيجاني خود را افزايش دهيد تا حمايتگر ضريب هوشي بالاي شما باشد، مي توانيد به دستاوردهاي بزرگي در زندگي برسيد. با اين حال، اگر از من بخواهيد که از بين