در فرازونشيب زندگي اجتماعي بشر، کار و تلاش از عوامل مهم رشد و تعالي انسان بوده است؛ چرا که انسان با تدبير، کار و خلاقيت توانسته است بر جهان اطراف خود تسلط پيدا کند و از اين راه به آرزوهاي خود برسد. انسان هميشه کوشيده است که جهان اطراف خود را طبق اميال و خواسته هاي خود تغيير دهد. بدون ترديد در اين راه مشکلات زيادي را متحمل شده و مي شود. از طرفي در جهان کنوني، علوم مختلف بخش عمده اي از مشکلات افراد را در سيستم هاي کاري گوناگون حل و فصل کرده است. از طرفي ديگر شرايط محيطي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي متفاوت کشورها، ايجاب مي کند که رويکردهاي بهبود بهره وري ويژگي هاي خاصي داشته باشند، اما آنچه در تمامي کشورهايي که در ارتقاي بهره وري و تسريع در روند توسعه موفق بوده اند، در خور توجه است، گستردگي و همبستگي فعاليت هاي ارتقاي بهره وري در چارچوب يک حرکت ملي است. در اين راستا علوم و فنوني وجود دارند که از زواياي مختلف، کارآمدي و کارايي نيروي انساني را بررسي و تجزيه و تحليل مي کنند. يکي از اين علوم
شناخت اصول و مهارت هاي حرفه اي سرپرستي» است که مي تواند در بهبود بهره وري و استفاده بهينه از نيروي انساني بخش هاي گوناگون اقتصادي جامعه نقش بسزايي داشته باشد.
واضح است که سرپرستان اولين رده اي هستند که به طور مستقيم در پيوند و ارتباط با کارگران و کارکنان سازمان هاي توليدي و خدماتي اند. نقش محوري سرپرستان به
محور قائم به چتر تشبيه شده است که مبين هدايت سازمان بر اساس بکارگيري عناصر فرايند مديريت به سمت هدف هاي سازماني و مبتني بر چتر فلسفي و نظام ارزشي
حاکم بر جامعه و سازمان است. سرپرستان با قبول مسئوليت ها، کميت و کيفيت کار، انضباط کار و ساخت و پرداخت پيشنهادات براي مديريت، خود را به مثابه عاملي اساسي در سازمانها رشد داده اند. |
بنابراين سرپرستان بايد با شيوه هاي صحيح برقراري ارتباط و هماهنگي، آشنايي کافي داشته باشند تا بتوانند مجموعه تحت سرپرستي خود را به بهترين نحو اداره کنند.
در قرآن کريم به جاي کلمه سرپرست از واژه هايي نظير مدبر، رسول، امام و خليفه استفاده شده است. خداوند سبحان، نخستين مدير، در راس نظام هستي تدبير امور را به دست گرفته است؛ « يدبر الأمر من السماء إلى الأرض» (خداوند امور را از آسمان تا زمين تدبير مي کند). حضرت علي (ع) در خصوص ضرورت سرپرستي مي فرمايند: براي کارهايت سرپرستي برگزين که بزرگي کار بر او چيرگي نيابد و فراواني کارها او را خسته نکند. حضرت علي (ع) نقش سرپرست در جامعه را به سه چيز تشبيه کرده اند: 1. نخ تسبيح: که اگر پاره شود، دانه ها از هم پراکنده مي شوند (نقش هماهنگي). 2. عمود خيمه: که اگر شکسته شود، خيمه فرو مي نشيند (نقش بنيادي).
3. محور وسط سنگ آسياب: که اگر از جا کنده شود، سنگ روي سنگ بند نميشود نقش محوري).
سرپرستي در مجموعه فعاليت هاي توليدي کارخانه ها، مراکز صنعتي و خدماتي اهميت و ارزش ويژه اي دارد و سرپرستان نقش حائز اهميتي دارند، چرا که اين افراد علاوه بر ارتباطي که مابين کارکنان و مديران برقرار مي کنند و فعاليت ها را به سوي اهداف مديريت هدايت مي کنند، با بهره گيري از امکانات موجود مي توانند ضمن هماهنگي با ساير واحدهاي ذيربط از طريق تقسيم کار، راهنمايي، نظارت و کنترل و ارزيابي نيروي انساني تحت سرپرستي خود را به شکل مطلوبي رهبري کنند. تنش ها، اعتصابات، تأخيرهاي هنگام ورود، تعجيل در خروج و حل مشکلات و نظاير آن موضوعاتي است که در يک سازمان هميشه وجود داشته و شخصي که بتواند تنش ها را کاهش داده، انگيزه ها و نيازهاي افراد را تشخيص دهد و تلاش کارکنان را جهت دستيابي به اهداف سازمان به کار گيرد، سرپرست است. پر واضح است که با به کارگيري اين علوم در انتخاب و آموزش
مديران و سرپرستان، مي توان شاهد ارتقاي شاخص هاي بهره وري در تشکيلات توليدي و خدماتي و افزايش درآمد ملي کشور بود. از اين رو است که تصميم گرفته شد تا بخشي از مطالب علمي و پژوهشي و عمدتا کاربردي، که طي ساليان متمادي تدريس در دانشگاههاي کشور ارائه و تجربه کرده ام را در قالب کتاب حاضر تدوين و به جامعه دانشگاهي و دست اندرکاران اقتصادي کشور ارائه دهم. ان شاء الله توانسته باشم دين خود را هر چند ناچيز براي پويايي و بهره وري اقتصاد جامعه، ادا کنم.